Begrip
Alle rechten voorbehouden

Boermarke

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Vereniging van gewaardeelde boeren in een buurschap.

In oorsprong was het territoir van de buurschap de marke en waren de buren, de dorpelingen dus, de markegenoten. De volle buren hadden een aandeel, een waardeel, in de gemeenschappelijke grond en andere rechten in het dorp: het bepaalde hoeveel plaggen men mocht steken, hout mocht kappen, vee mocht laten weiden op de gemeenschappelijke heide en eikentelgen moest planten.

De vertegenwoordigers/ bestuurders van de boermarke heetten volmachten. Vanaf de 16e eeuw kreeg de buurschap meer eigenaren van buiten, zoals geestelijke instellingen, zodat degenen die gerechtigd waren in de marke van een dorp niet altijd meer buur waren. Bovendien kwam het waardeel losser van de grond en kon het in kleinere delen vererven.

Sinds de invoering van de gemeenten in 1811 werd een deel van de vroegere dorpstaak door de boermarke overgelaten aan de gemeente. Door de grootschalige scheiding van de gemeenschappelijke markegronden in de 19e eeuw nam de invloed van de boermarken ook af. Niettemin bestaan er nog vele tientallen boermarken die grond bezitten, de jacht verhuren of landbouwwerktuigen ter beschikking stellen aan de leden.

Op initiatief van Jan Hingstman uit Amen en Jan van der Struik, beiden verbonden aan het Drents Landbouwgenootschap, kwamen in 1979 75 boermarken uit Drenthe bij elkaar te Rolde. Ruim 200 volmachten discussieerden over gezamenlijke problemen en aandachtspunten. In 1991 werd besloten een Vereniging van Drentse Boermarken op te richten. De vereniging telt 83 boermarken als lid. De vereniging is o.a. actief op het gebied van de flora en fauna, bosprojecten, biotoopverbetering, milieuzaken, Dorp in het Groen (samen met de Brede Overleggroep Kleine Dorpen). Boermarken in Drenthe zijn zodoende op veel plaatsen actief in de gemeenschap en hebben een goede binding met de plaatselijke bevolking.

Literatuur

  • Lit.: J. Heringa, De buurschap en haar marke. Drentse Historische Studiën V (Assen 1982)
  • De betekenis van de boermarken in Drenthe (Assen 1996).