Begrip

Liberalisme

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Stroming die streeft naar de ontwikkeling van de zelfstandige kracht van de mens in de samenleving. Dit ontplooiingsliberalisme kenmerkte de politieke opvattingen in de 19e eeuw. Vanaf 1867 was de Drentse vertegenwoordiging in de Tweede Kamer sterk liberaal met afgevaardigden als J.R. Thorbecke en L. Oldenhuis Gratama.

In de Provinciale Staten en daarmee ook in de Eerste Kamer was het conservatieve element sterker aanwezig. Ondanks de opkomst van confessionele en socialistische partijen aan het eind van de 19e eeuw hield het liberalisme in de Drentse politiek stand. Zij was georganiseerd in de Liberale Unie, maar uit onvrede met de behoudende koers werd in 1901 de progressievere Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) opgericht. Pas toen het algemeen kiesrecht werd ingevoerd, kregen de liberalen partijen en lijsten grote klappen. Van de 35 zetels in de Drentse Staten bezetten de liberalen er toen nog maar 14. Zij probeerden zich te herstellen door een samengaan van de Liberale Unie en enkele behoudende groeperingen in 1921 tot de Liberale Staatspartij 'de Vrijheidsbond' (VB).

In de jaren '20 trachtten splintergroeperingen stemmen te trekken. Van partijen als de Economische Bond, de Middenstandspartij en de Plattelandersbond haalde in Drenthe alleen de laatste in 1923 vier zetels in de Staten, in 1922 en 1925 resp. 15,6% en 12,5% van de Drentse stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Na WO II ging de VDB op in de Partij van de Arbeid (PvdA). De Vrijheidsbond werd omgedoopt tot Partij van de Vrijheid. In 1948 vormde deze samen met ontevreden vrijzinnig-democraten uit de PvdA de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD). In de Drentse Staten bezette de VVD jarenlang zeven zetels (met een enkele uitzondering naar boven -1962 - en naar beneden - 1954 -).

Na 1970 fluctueerde dit aantal veel sterker, van 8 in 1991 tot 13 in 1995. Bij de Tweede Kamerverkiezingen bedroeg het aantal VVD-stemmers steeds 15-20%. Liberale concurrentie kwam van D66 dat aanvankelijk twee zetels in de Staten had, maar groeide tot acht zetels in 1995. Nadien nam het zeteltal echter weer af. Gezichtsbepalend voor deze partij was de schrijfster Marga Kool, die ook gedeputeerde was. Voor de Tweede Kamerverkiezingen mocht D66 rekenen op gemiddeld 7% van de Drentse stemmen. Zie ook: Verkiezingen.