Stelsels van rechte en brede watergangen. Aangelegd ten behoeve van afvoer en aanvoer van water, in sommige gevallen ook als vaarweg voor de afvoer van turf (zie: Turfvaart). Voor een deel gebruikt door de (beroeps)scheepvaart, verder in trek bij de recreatievaart en hengelsportrecreatie.
De belangrijkste kanalensystemen in Drenthe zijn: in Noord-Drenthe het Noord-Willemskanaal, zuidelijk eindigend in het havenkanaal in Assen, in Midden-Drenthe de Drentsche Hoofdvaart met aansluitingen op het Linthorst-Homankanaal en het Oranjekanaal dat weer aansluit op het Kanaal Buinen-Schoonoord en in Zuid-Drenthe de Hoogeveensche Vaart, naar het oosten toe gekoppeld aan het Stieltjeskanaal en het Dommerskanaal.
De kanalen variëren in breedte van ca. 10 tot 50 m. Op verschillende plaatsen in de kanalen bevinden zich sluizen om de hoogteverschillen vanaf het Drents plateau naar de lager gelegen omgeving te kunnen overbruggen. Zo wordt het Oranjekanaal door sluizen verdeeld in dertien panden.
De kanalensystemen worden momenteel gebruikt om in natte perioden water af te kunnen voeren en daarmee de beeksystemen als originele ontwateringsystemen te ontlasten. De hogere afvoercapaciteit is nodig om de hoge afvoerpieken te kunnen opvangen. Deze zijn ontstaan door toegenomen ontwatering van het Drents plateau als gevolg van het intensiever landbouwkundig gebruik. In droge perioden kan er sinds enkele decennia via de kanalen water worden aangevoerd. In Drenthe gebeurt dit vanuit het IJsselmeer, via de Hoogeveensche Vaart, onder meer naar de Drentse Veenkoloniën. De Drentsche Hoofdvaart en het Oranjekanaal worden gebruikt om water naar de hoger gelegen gebieden in Midden-Drenthe te voeren. Deze aanvoer van relatief voedselrijk, zogenaamd gebiedsvreemd water, heeft negatieve gevolgen gehad voor de aan oppervlaktewater gebonden flora en fauna (zie: Waterleven).
Een ander negatief effect van de kanalensystemen is de barrièrewerking in het landschap. Veel dieren, waaronder reeën en dassen verdrinken in kanalen doordat de steile oevers geen mogelijkheid bieden er uit te klimmen. Tegenwoordig zijn in veel kanalen natuurvriendelijke oevers of uittreeplaatsen voor dieren te vinden om dit probleem tegen te gaan.